Bu yazı, Hata Modu ve Etki Analizi veya FMEA’nın pratik bir açıklamasını sağlar. Bu makaleyi okuduktan sonra, bu güçlü kalite yönetimi ve risk analizi aracının temellerini anlayacaksınız. Bu makale indirilebilir: excel içerir FMEA şablonu.
FMEA/Hata Modu ve Etki Analizi nedir?
Hata Modu ve Etki Analizi veya FMEA, bir süreçteki çeşitli olası riskleri haritalamak için kullanılan bir analiz aracıdır. Metodoloji, hizmetlerin, ürünlerin veya üretim yöntemlerinin gelişimsel süreçlerinde arıza olasılığını ve ortaya çıkan riskleri belirlemek için kullanılır. Hata Modu ve Etki Analizi veya FMEA’nın amacı, başarısızlık olasılığını azaltan eylemleri tanımlamaktır. Bu aracın multidisipliner yönü, risklerin ölçülebilirliğine ilişkin eksiksiz bir görüntünün şekillendirilmesini sağlar. Bu durum risklerin aciliyetinde bir hiyerarşi uygulanabileceği anlamına gelir. Bunu yapmaya yardımcı olabilecek yararlı bir araç Risk Analiz Aracıdır.
Arıza Modu ve Etki Analizi veya FMEA’nın kökeni, riskleri azaltma çıkarlarının son derece büyük olduğu bir ortamdadır: Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA). 1960 civarında NASA, Apollo görevlerinde bu analiz modelini kullandı. Sonraki yıllarda, teknik otomotiv endüstrisinde ve gıda endüstrisinde uygulandı. Günümüzde, Hata Modu ve Etki Analizi veya FMEA pratik olarak herhangi bir süreç analizinde uygulanabilir ve çok sayıda varyasyon mevcuttur.
FMEA Türleri
Arıza Modu ve Etki Analizi veya FMEA sayısız durum ve durumda kullanılabilir. FMEA’nın en sık kullanılan uygulamaları şunlardır:
Tasarım FMEA (DFMEA)
Tasarım FMEA, bir ürün veya hizmetin tasarımındaki potansiyel riskleri belirlemek için kullanılır. Başlangıçta Tasarım FMEA, tasarım işlevlerini, hata modlarını ve müşteri üzerindeki etkilerini tanımlar.
İşlem FMEA (PFMEA)
Süreç FMEA, organizasyonel bir süreçteki olası hataların ve risklerin analizinde kullanılır. İlk olarak, Süreç FMEA, süreç işlevlerini, hata modlarını ve hataların süreç üzerindeki etkilerini tanımlar.
Makine FMEA (MFMEA)
Makine FMEA, makinelerin ve ekipmanların arızalanmasıyla ilgili riskleri belirlemek için metodik bir yaklaşımdır. MFMEA’nın amacı, makinelerin güvenilirliğini artırmak ve onarımlar için gereken süreyi kısaltmaktır. Makine FMEA, makine işlevlerini, çalışma hızını ve beklenen üretkenliği tanımlar.
Sağlık Hizmetleri FMEA (FMEA)
Sağlık Hizmeti FMEA, hastanelerdeki olası arızaları ve bunların nedenlerini belirlemek için kullanılan bir analiz sürecidir. Healthcare FMEA’nın amacı hasta güvenliğini artırmaktır. Her bir FMEA türü ile farklı bir organizasyonel bileşen veya işlevin analiz edilmesine rağmen, her tür için temel ve yöntem aynıdır.
Hata Modu ve Etki Analizi veya FMEA: ana unsurlar
Hata Modu ve Etki Analizi veya FMEA şablonu üç kriter aracılığıyla doldurulabilir. Bu üç kriterin her birine 1-10 arasında bir puan verilebilir. Daha sonra Risk Öncelik Numarasını (RPN) hesaplamak için bu puanlar formülde doldurulabilir. Bu durum 4. maddede açıklanmıştır. Bir FMEA’da, sorunu değerlendirmek için aşağıdaki üç kriter kullanılır:
1. Hatanın etkisinin ciddiyeti (önem derecesi)
Öncelik sıralaması, güvenlik, çevre, üretim sürekliliği, kayıp, itibar zedelenmesi gibi endüstri, kuruluş veya müşteri için önemli olanları kapsar.
1-4: Çok az değişiklik gerektiren ve küçük ayarlamaların yeterli olduğu küçük aksaklıklar.
5-6: Değişiklik ve büyük ayarlamalar gerektiren hafif aksaklıklar.
7-8: Çok fazla değişiklik ve büyük ayar gerektiren önemli aksaklıklar.
9-10: Düzenlemelerin ve güvenliğin önemli olduğu aşırı kesintiler.
2. Hatanın ortaya çıkma olasılığı (oluşma)
Bu durum ürün veya hizmetin kullanım ömrü boyunca bir hatanın oluşma sıklığının sıralamasıdır.
- Ürün/süreç tasarımı yoluyla önleme; hataya dayanıklı
- Neredeyse kesinlikle hata zamanında fark edilir
- Hata büyük olasılıkla fark edilir
- Hata muhtemelen fark edilecek
- Hatanın fark edilme olasılığı orta
- Küçük hata tespiti şansı
- Çok düşük hata tespiti şansı
- Uzaktan hata algılama şansı
- Çok uzak hata tespiti şansı
- Hata algılama şansı yok. Hatayı fark etmek için uygulanmış hiçbir kontrol mekanizması veya prosedürü yoktur
3. Hatanın tespit edilme şansı (algılama)
Burada sorunun ortaya çıkmadan önce tespit edilme şansı sıralanır.
1-2: Son derece yüksek. Hatalar neredeyse her zaman tespit edilebilir. Benzer süreçlerde bilinen yönetim faktörleri ile güvenilir tespit.
3-4: Yüksek. Yönetim faktörlerinin hata modlarını tespit etme şansı yüksektir.
5-6: Ortalama. Yönetim öğeleri olası hata modlarını tespit eder.
7-8: Düşük. Yönetim faktörlerinin hataları tespit etme şansı düşüktür.
9: Son derece düşük. Yönetim öğeleri muhtemelen hataları algılamayacaktır.
10: Tespit yok. Yönetim faktörleri hataları algılamaz.
4. Risk Öncelik Numarası (RPN)
Risk Öncelik Numarası (RPN), bir hatanın kritik bir arızaya neden olma olasılığını temsil etmek için çeşitli risklere verilen değerdir. RPN, her biri maksimum 10 puana sahip ve bu yüzden maksimum 1000 değerine sahip yukarıda belirtilen üç kriterin ürününden oluşur. Puan ne kadar düşükse risk o kadar düşük olur ve bunun tersi de geçerlidir. RPN’yi hesaplamanın formülü şöyledir:
RPN=Önem x Oluşum x Algılama
FMEA şablonunu doldurma adımları
- Olası bir hataya konu olabilecek bileşen B sütununa yazılmalıdır.
- Sütun C, B sütununda açıklanan eylem veya adımda neyin yanlış gidebileceğini açıklar.
- Sütun D, potansiyel hatanın olası etkilerinin bir açıklamasını gerektirir.
- E sütununda önem derecesi, B ve D sütunlarındaki ölçütlere göre (önem derecesi) 1 ile 10 arasında bir puan atanır.
- Arızayı önleyebilecek yerinde prosedürler/testler/mekanizmalar varsa, bunlar mevcut süreç kontrolleri olan F sütununda belirtilecektir.
- Hatanın nedeni olan hata G sütununda belirtilmiştir.
- H sütunu (oluşum), G sütunundaki kritere göre 1 ile 10 arasında bir puandan oluşur.
- Sütun I’e, hatanın oluşma olasılığını (algılama) temsil eden 1 ile 10 arasında bir puan eklenmelidir.
- I sütunundaki Risk Öncelik Numarası, E, H ve I sütunlarındaki puanlar doldurulduktan sonra otomatik olarak hesaplanır.
- Hatayı gidermek veya etkiyi en aza indirmek için alınabilecek önlemler K sütununda belirtilmiştir.
- L sütununda, K sütunundaki önlemlerin uygulanmasından sorumlu kişi not edilmiştir.
Hata Modu ve Etki Analizi veya FMEA’nın Faydaları
FMEA’nın doğru kullanılması durumunda, bu yöntem kuruluşlara çeşitli faydalar sunar:
- Ürün ve süreç güvenilirliğini artırmak
- Ürün ve süreç kalitesini artırmak
- Müşteri memnuniyetini artırmak
- Olası süreç ve ürün kesinti modlarının erken tespiti ve ortadan kaldırılması
- Olası süreç ve ürün kesinti modlarının erken belirlenmesi ve ortadan kaldırılması için maliyet azaltma
- Ürünlerde/süreçlerde eksiklikleri önceliklendirmek
- Sorun önlemenin faydasını vurgulamak
- Gelecekteki riskleri azaltmak için prosedürleri ve eylem planlarını belgeler
- FMEA, ekip çalışması ve farklı disiplinler arasında fikir alışverişi için bir katalizör görevi görür.
Arıza Modu ve Etkileri Analizi/FMEA şablonu
Bu FMEA şablonunda, FMEA tekniğini kullanarak riskleri, sonuçları ve çözümleri belirleyebilirsiniz.
FMEA şablonunu indirin
Ne düşünüyorsunuz?
Arıza Modu ve Etki Analizini veya FMEA’yı nasıl yürütüyorsunuz? Güvenilir bir FMEA oluşturmanın açıklamasını ve adımlarını biliyor musunuz yoksa eklemek istediğiniz herhangi bir şey var mı? Size göre, riskleri haritalandırmak için diğer başarı kriterleri nelerdir?
Düşüncelerinizi ve bilginizi aşağıdaki yorum kutusunda paylaşabilirsiniz.
Bu makaleyi beğendiyseniz, modeller ve yöntemler hakkındaki en son gönderiler için bültenimize kaydolabilirsiniz.
Kaynakça
- McDermott, R., Mikulak, RJ ve Beauregard, M. (1996). FMEA’nın temelleri. SteinerBooks
- Stamatis, DH (2003). Hata modu ve etki analizi: teoriden uygulamaya FMEA. ASQ Quality Press.
- Franklin, BD, Shebl, NA ve Barber, N. (2012). Hata modu ve etki analizi: çok fazlası için çok mu az? BMJ Qual Saf, 21 (7), 607-611.
Leave Your Comment