Robert Karasek’ten İş Talep Kontrol Modeli Nedir?

Bu makale Robert Karasek’in İş Talep Kontrol Modeli’ni açıklamaktadır. Okuduktan sonra bu güçlü etkililik ve stres yönetimi aracının temellerini anlayacaksınız.

İş Talep Kontrol Modeli nedir?

ABD’li sosyolog Robert Karasek, 1979’da İş Talep Kontrol Modeli (JDC modeli veya Talep Kontrol Desteği (DCS) modeli) ile çalışma ortamındaki stres ve stres faktörleri (emek yoğunluğu) ve işyerinde sağlığın teşviki hakkında bir değerlendirme sundu.

İş yükü ve işle ilgili stres açısından en iyi bilinen modellerden biri haline geldi ve iki önemli noktaya vurgu yapıyor:

Gerilme yüksekliği (talepler)

Bunlar, çalışma oranı, kullanılabilirlik, zaman baskısı, çaba ve zorluk dahil olmak üzere işte belirlenen gereksinimlerdir. Bu tür gereksinimler, çalışma ortamındaki psikolojik stres faktörlerini temsil eder.

Karar enlemi (kontrol)

Bu durum bir çalışanın kendi işini kontrol etme ve organize etme özgürlüğü ile ilgilidir. Bu enlem, çalışanların görevleri ve bu görevleri nasıl yerine getirmek istedikleri hakkında sahip oldukları kontrolü ifade eder. Hem yeterlilik hem de karar verme yetkisinden oluşur.

Hem iş gereksinimleri hem de yönetim yetenekleri düşük veya yüksek olabilir. İş Talep Kontrol Modeli, türün kendisinin yüksek psikolojik strese yol açmadığını göstermektedir. İşin sunduğu zorlanma ve karar enleminin birleşimiyle ilgilidir.

Çalışmanızı kendi fikirlerinize göre düzenleme enlemi sınırlıysa, bu stres belirtilerine yol açabilir. İşi kendisi düzenlemesi mümkünse, bir çalışan genellikle iş yükünü daha yeterli bir şekilde idare edebilir ve daha motive olur.

İş stresi ve İş Talep Kontrol modeli

İş Talep Kontrol Modeli, gereksinimleri ve özerkliği dengelemeyi amaçlamaktadır; birisinin sahip olduğu karar genişliği. Robert Karasek, zorlu işleri olan çalışanların işi ne zaman yapacaklarına karar veremezlerse çok fazla stres yaşadıklarını söylüyor.

Kontrol (öğesi) azalır veya neredeyse hiç mevcut olmazsa, iş yükü daha yüksek hissedecek ve strese yol açacaktır. Tersine, işin yüksek taleplerine rağmen, kişisel kontrolün aslında çalışanların çok daha az stresli hissetmelerine yol açan hoş bir katkı olduğu da doğrudur.

Kontrolün zamana ve son teslim tarihlerine verildiği işlerde çalışanlar, kendi zaman çizelgelerine karar verebileceklerinden ve kullanabileceklerinden çok daha fazla stres yaşarlar. Bu özerklik biçimi bu yüzden stres gelişiminde görevlerin karmaşıklığından ve yüksek taleplerinden çok daha önemlidir.

İş Talep Kontrol Modeli Segmentleri

Robert Karasek, İş Talep Kontrolü modelini bir şemaya koydu. Yatay x ekseni, yüksek veya düşük olabilen iş taleplerini gösterir.

Dikey y ekseni, aynı zamanda yüksek veya düşük olabilen iş karar enlemini gösterir. Bu İş Talebi Kontrol Modelinden aşağıda açıklanan dört durumla karşılaşırsınız:

Düşük zorlamalı işler

Bu durum çok zorlayıcı olmayan görevler ve çalışan için kontrol genişliği ve kendi programına karar verme özgürlüğünün birleşimiyle ilgilidir. Bu bölüm en rutin işleri içerir.

Çalışanların bu tür işlerde içsel motivasyonları çok düşüktür ve bunu yeni zorlukları kucaklamanın bir zorluk olarak görmezler. Bu tür işlerde çalışanlar çabucak sıkılır.

Yüksek zorlayıcı işler

Bu durum çok az kontrol gerektiren çok zorlu ve/veya karmaşık işleri ifade eder. Çalışanın kontrolü yoktur ve kendisine söyleneni yapmak zorundadır. Karar toleransının olmaması, son tarihlerin bir sonucu da olabilir. Bu tür işler için stres riski çok yüksektir.

Pasif işler

Bu işler, çok az veya hiç karar toleransı olmayan basit işlerdir. Bu durum birçok tekrarlayan ve üretim işini içerir. Bu tür işler için stres riski en düşüktür. Bu tür işlerde çalışanlar çok az inisiyatif gösterirler ve bekle ve gör ve pasiftirler.

Aktif işler

Bu işler, çalışanın işini ne zaman yapacağına karar vermesine izin veren oldukça zorlu işlerdir. Yüksek düzeyde karar verme özgürlüğünün bir sonucu olarak, psikolojik olarak çok zorlayıcı olmasına rağmen işini stresli olarak yaşamaz.

Robert Karasek’e göre, bu tür işler yeterli iç motivasyon sağlar ve çalışanlar yeni zorlukları kabul etmeye açıktır. Bu daha sonra gelişme, büyüme ve zorluklar için alan yaratır.

İş Talep Kontrol Modeli Uygulaması

İş Talep Kontrol Modeli, çalışanların istekleri ile özerklikleri arasındaki dengeye odaklanır. Yüksek derecede iş baskısı olan ve düşük düzeyde kontrol yaşayanların stres riskinin arttığını gösterir.

İş stres modeli, basitliğiyle karakterize edilir ve çalışanlarda psikolojik yorgunluğu veya işle ilgili stresi belirlemek ve analiz etmek için kullanılabilir.

Ayrıca müdahaleler için başlangıç ​​noktaları sunar. Bir çalışan, tamamlaması gereken çok sayıda görev nedeniyle iş yükünün yüksek olduğunu tespit ederse, yönetici ona kontrol enleminin derecesini sormak akıllıca olacaktır.

Aynı çalışan, işinin organizasyonu üzerinde çok az etkisinin olması veya hiç etkisinin olmamasını zor buluyorsa, iş stresi modeli, stresli bir işte olduğunu ama aslında daha aktif bir işe ihtiyacı olduğunu gösterir. Bu yüzden olasılıklar çeşitlidir.

Bu konu hakkında çalışanıyla konuşmak ve ortak çözümler üretmek yöneticinin görevidir. Bu şekilde iş stresi modeli çalışan memnuniyetini ve motivasyonunu ölçmek için de kullanılabilir.

Ne düşünüyorsunuz?

Robert Karasek’in İş Talep Kontrol Modeli günlük işlerinizde uygulanabilir mi? Pratik açıklamayı tanıyor musunuz veya daha fazla öneriniz var mı? Çalışanların istekleri ve özerklikleri arasındaki dengeyi bulmak için başarı faktörleriniz nelerdir?

Düşüncelerinizi ve bilginizi aşağıdaki yorum kutusunda paylaşabilirsiniz.

Bu makaleyi beğendiyseniz, modeller ve yöntemler hakkındaki en son gönderiler için bültenimize kaydolabilirsiniz.

Kaynakça