Bu yazı, Berlo’nun SMCR iletişim modelinin pratik bir açıklamasını sunmaktadır. Okuduktan sonra bu güçlü iletişim aracının temellerini anlayacaksınız.
Berlo’nun SMCR İletişim Modeli nedir?
Berlo’nun SMCR İletişim Modeli, iletişim sürecini en basit haliyle temsil eder. SMCR kısaltması Gönderen, Mesaj, Kanal ve Alıcı anlamına gelir. Berlo’nun SMCR İletişim Modeli, temel iletişim sürecini oluşturan farklı bileşenleri açıklar. Bu iletişim aracı aynı zamanda mesajın kodlanmasını ve kodunun çözülmesini vurguladığından, daha verimli iletişim için kullanılabilir.
Antik Yunanistan’a kadar, Aristoteles iletişim süreçleri hakkında zaten yazmıştı. Tüm iletişim biçimlerinin üç ana yönünü tanımladı: konuşmacı, konu ve mesajı alan kişi. Herhangi bir mesajın anlamını nihai olarak belirleyenin dinleyici olduğunu savundu. Modern iletişim teorilerine benzer şekilde, Berlo’nun SMCR İletişim Modeli, iletişimin dört bileşenini tanımlar.
1948’de Bell System Technical Journal, Claude Shannon ve Warren Weaver tarafından geliştirilen matematiksel bir model yayınladı. Bu model başlangıçta teknik iletişimi geliştirmek için geliştirildi ama daha sonra diğer birçok alanda uygulanacaktı. 1960 yılında David Berlo, bu doğrusal iletişim modelini genişletti ve SMCR İletişim Modelini yarattı. Bugün, gönderen-alıcı çerçevesi genellikle iletişim bilimlerinde kullanılmaktadır. Örneğin Lasswell’in iletişim modeli benzer bir çerçeveden oluşur.
Berlo’nun SMCR İletişim Modelinin Bileşenleri
Berlo’nun SMCR İletişim Modeli, iletişim sürecini tanımlayan dört bileşen içerir. Modeldeki farklı bileşenler çeşitli faktörlerden etkilenir.
Gönderen
Mesajı gönderen, mesajı oluşturan ve alıcıya gönderen kaynaktır. Kaynak, iletişim sürecinin başlangıcıdır ve mesajı kodlayan kişidir. Göndereni etkileyebilecek faktörler alıcı için de geçerlidir. Örneğin, mesajın nasıl yorumlandığını düşünün. Berlo’nun SMCR İletişim Modeli, kaynağı etkileyen aşağıdaki faktörleri tanımlar:
İletişim yetenekleri
İletişim becerileri şunları içerir: okuma, dinleme, konuşma vb.
Tutum
Kişinin izleyici, alıcı ve özne ile olan ilişkisindeki tutumu, mesajın anlamını ve sonucunu değiştirir.
Bilgi
Mesajın konusuna aşinalık, iletişimi daha etkili kılar.
Sosyal sistemler
Değerler, inançlar, din ve kurallar, konum ve koşulların yanı sıra gönderenin mesajı iletme şeklini etkiler.
Kültür
Kültürel farklılıklar, mesajın farklı yorumlanmasına neden olabilir.
İleti
Mesaj, gönderenden alıcıya gönderilen bilgi veya anlam paketidir. Mesaj, ses, konuşma, metin, video veya diğer medya gibi çeşitli biçimlerde gönderilebilir. Mesajların göndericisi, alıcının mesajı her zaman belirli bir şekilde yorumlamasını ister. Kaynağın niyeti bu yüzden kodlanmış bir mesaja çevrilir. Alıcı, mesajı makul bir doğrulukla anlamalıdır. Mesaj şunlardan etkilenir:
İçerik
Mesajın içeriği baştan sona.
Elementler
Öğeler, mesajı etkileyebilecek jestler ve işaretler gibi sözlü (olmayan) yönlerdir. Albert Mehrabian’ın iletişim modeli bu konuyu daha ayrıntılı olarak ele alıyor.
Tedavi
Tedavi, mesajın gönderilme şeklini, mesajın paketlenmesini ifade eder.
Yapısı
Kelimeden de anlaşılacağı gibi, mesajın yapısı, yapılandırılma biçimini ifade eder.
Kod
Mesajın kodu, mesajın gönderildiği formdur. Bu durum metin, dil, video, hareketler, müzik vb. içerebilir.
Kanal
Kanal, mesajı göndermek için kullanılan ortamdır. Ortam, alıcının duyu sistemi tarafından alınabilmelidir ve bu yüzden görme, ses, koku, tat veya dokunma içerebilir. İnsanlar şu duyulara sahiptir:
- İşitme
- Görmek
- Dokunaklı
- Kokulu
- Tatma
Kitle iletişimi her zaman telefonlar, İnternet ve televizyon gibi teknik araçları içerir. Bu durumlarda, iletilen bilgiler görüntü ve ses yoluyla asimile edilir.
Alıcı
Alıcı, kodlanmış mesajı alan ve ardından kodunu çözen kişidir. Doğrusal bir iletişim sürecinde, alıcı her zaman sonunda yer alır. İletişimi olabildiğince etkili ve sorunsuz hale getirmek için, Berlo’nun SMCR İletişim Modeli, alıcının düşünme modelinin göndereninkine uygun olması gerektiğini varsayar. Bu yüzden aynı faktörler, Berlo’nun SMCR İletişim Modeli’nde bu bileşeni etkiler. Sonuçta, alıcı mesajı kendisi çözer ve ona kendi anlamını verir.
Kesintisiz Bir İletişim Süreci
Pratikte iletişim, Berlo’nun doğrusal modelinde anlatıldığı kadar pürüzsüz değildir. Kesintiye uğramış bir iletişim sürecine yol açabilecek birkaç faktör vardır. Kesinti örnekleri şunları içerir:
Kayıp veya bozulma
Mesajı gönderen kişi mesajı, mesajın tüm niyeti açıkça anlaşılacak şekilde kodlamalıdır. Bunu kelimelerle yapmayı seçebilir ama tam niyetin bir mesajda kodlanması çok nadirdir. Bazı durumlarda, bir mesaj gönderenin iletmek istediği bilgileri neredeyse hiç içermeyebilir.
İletişim sürecine ek bir kanal eklense bile, mesaj bozulabilir. Örneğin, bir mesajın sürekli olarak bir insan çemberi içinde aktarıldığı tanıdık takım kurma oyununu düşünün. Son kişi genellikle tamamen çarpıtılmış veya tanınmaz bir mesaj duyar. Mesaj farklı bir kişi tarafından her iletildiğinde, başlangıçtaki niyetinin bir kısmı kaybolur.
gürültü, ses
Mesaj gönderildikten sonra gürültü meydana gelebilir. Bu gürültü kaynağı ve mesajı bozar ve alıcının mesajı sadece kısmen almasına veya hiç almamasına neden olur. İç gürültü, iletişim sürecinin bir kısmının, örneğin alıcının kendini iyi hissetmediği veya tamamen odaklanmadığı bir durumu ifade eder. Sonuç olarak alıcı mesajın belirli kısımlarını gözden kaçırabilir. Öte yandan harici gürültü, örneğin bir telefon görüşmesi sırasında arka plan gürültüsünden kaynaklanabilir. Bu ayrıca alıcının mesajın belirli kısımlarını yanlış anlamasına da neden olur.
Gürültünün kasıtlı olarak ortaya çıktığı durumlar da olabilir. Kasıtlı olmayan gürültüye kasıtsız olarak neden olur ve örneğin gönderici zor kelimeler kullandığında ortaya çıkabilir, bu da alıcının mesajı anlamasını zorlaştırır.
Berlo’nun SMCR Modeli Senkronizasyonu
İletişim işlemi eşzamanlı veya eşzamansız olabilir. Alıcı, gönderen ile doğrudan temas halindeyse, buna eşzamanlı kanal veya işlem adı verilir. Öte yandan, gönderen ve alıcı birbiriyle doğrudan temas halinde değilse, buna eşzamansız iletişim süreci denir.
Eşzamansız iletişimin tehlikesi, hem gönderenin hem de alıcının mesajın nasıl iletildiği konusunda doğrudan geri bildirim almamasıdır. Ayrıca mesajın ayarlanmasını engelleyerek belirli konuları daha fazla açıklığa kavuşturmayı imkansız hale getirir.
Berlo’nun SMCR Modelini özetlemek gerekirse
Berlo’nun SMCR İletişim Modeli, iletişim sürecini en basit haliyle sunar. Model, her biri farklı faktörlerden etkilenen dört bileşenden oluşmaktadır. Mesajın olabildiğince etkili bir şekilde iletilmesini sağlamak için, gönderen ve alıcının ortak bir zemini paylaşması gerekir. İletişim becerileri bunda çok önemli bir rol oynar. Kültür, bilgi ve tutum gibi diğer faktörler de hayati önem taşır. Bazı kültürlerde kaba olarak kabul edilebilecek bir şey, bazılarında tamamen iyi olabilir. İletişim her zaman umulduğu kadar sorunsuz gitmez. Kesintiler, gürültü ve eşzamansız süreç gibi çeşitli sorunlar doğru iletişimi engelleyebilir.
Ne düşünüyorsunuz?
Berlo’nun SMCR İletişim Modeli’ne aşina mısınız? Sorunsuz iletişime katkıda bulunan faktörlerin neler olduğuna inanıyorsunuz? Alternatif olarak, hangi faktörler iletişimi bozabilir veya karmaşıklaştırabilir? Herhangi bir ipucunuz veya ek yorumunuz var mı?
Düşüncelerinizi ve bilginizi aşağıdaki yorum kutusunda paylaşabilirsiniz.
Bu makaleyi beğendiyseniz, modeller ve yöntemler hakkındaki en son gönderiler için bültenimize kaydolabilirsiniz.
Leave Your Comment